De techniek achter de gereedschappen & hoe te gebruiken

[Anoniempje313]

Zelf sleutelen is leuk en leerzaam. En vaak goedkoper dan uitbesteden.

En hoe meer je aandurft en gaat doen, hoe meer gereedschappen er bij komen kijken. En voor je het weet, moet je niet alleen weten wat je aan doen bent, maar ook waarmee: het gereedschap.

Dit is geen show-oof topic, of een ouwehoer topic, maar een topic waarin het gebruik, de eigenschappen en werking van gereedschappen bij en om de motorfiets uitgelegd worden.

Ik zal de OP bijhouden, ik hoop dat de diverse MF-ers met verstand van zaken hieronder gaan uitmaken hoe en wat. Ik vat het wel samen

Om een beginnetje te maken:

Doppenset
1/4"
3/8"
1/2"
1"

Losse doppen

Momentsleutel

Intro:
Wij krijgen van vaste en nieuwe klanten heel veel vragen over momentsleutels, Robert van Wijk (trotse eigenaar van 3 Stahlwille momentsleutels) stelde voor er eens een nieuwsbrief aan te wijden en ach, waarom niet!

Waar op te letten bij aanschaf?
Als u een momentsleutel gaat aanschaffen is het belangrijk in eerste instantie te bekijken wat u ermee zal gaan doen. Houdt daarbij niet alleen rekening met het bereik, maar ook met de toekomst. Als u eenmaal de goedkoopste sleutel heeft (die u maar 1X per jaar zou gaan gebruiken, toch?) dan is het erg verleidelijk deze te gebruiken als u over een paar jaar een cilinderkop of remklauw moet aandraaien. De sleutel is tegen die tijd aardig verlopen waardoor het aangegeven moment niet meer klopt. Het resultaat is òf dat de klus helemaal opnieuw kan, of..

Kwaliteit:
Een momentsleutel van €30,- is uit de doos vaak bijna net zo nauwkeurig als een sleutel van €160,-. Het verschil zit (vanwege de materiaal en productie kwaliteit) in de tijd die de sleutel accuraat blijft. Waar een budget momentsleutel die 1X per jaar gebruikt wordt (en altijd netjes terug gesteld wordt naar een lage waarde) jaren gekalibreerd blijft, zal deze sleutel na een grote hobbyklus of motor revisie al snel beginnen te verlopen. Vergeet u een momentsleutel terug te stellen naar een lage waarde dan kan dat fataal zijn. Een week op 150Nm staat voor het interne mechaniek gelijk aan jaren gebruik, een goede reden om nooit een goedkope 2de hands momentsleutel "op de kop te tikken". Kalibreren is relatief duur en vaak niet rendabel bij een goedkopere momentsleutel, u moet deze dan ook zien als een "slijtageproduct", net als een schroevendraaier. Dit komt omdat een goedkopere sleutel vaak niet over het hele bereik goed te justeren is, dus óf de lagere regionen kloppen, òf de hogere. Stahlwille momentsleutels kunt u trouwens wel ongestraft op een hogere waarde laten staan, vanwege het buigijzer systeem.

Bereik:
Een momentsleutel is rond de uitersten van het totale bereik het minst nauwkeurig. Dus een betaalbare sleutel van 45 tot 210Nm presteert niet best rond de 30Nm. Zeker richting het laagste bereik wordt de afwijking groter, een sleutel met bovengenoemd bereik gebruiken om bijvoorbeeld 10Nm koppel uit te oefenen, is eigenlijk een complete gok en nooit accuraat. Daarom overlappen de bereiken van momentsleutels elkaar, bijvoorbeeld van 4 tot 20, 5 tot 25, 6 tot 50, 30 tot 150Nm etc.

Welke is geschikt voor uw doel?
Voor de jaarlijkse velgenwissel volstaat vrijwel iedere momentsleutel, autofabrikanten houden rekening met marges van zo`n 5 a 6% in de gegevens die ze publiceren. Dus als Volvo aangeeft 95Nm te hanteren, dan mag dat overal tussen de 91 en 99Nm zijn. Het is uiteraard wel beter (en veiliger) om een stukje bovenin de marge te zitten. Voor andere onderdelen zoals ophanging en motortechnische onderdelen zijn de marges van groter belang. Maar hoe weet u dat de waarde op de sleutel klopt?

ISO certificaat:
Alle professionele momentsleutels hebben een ISO certificering. Dat betekent dat de momentsleutels individueel getest worden over het gehele bereik. Dit moet gedaan worden op een geijkte test-installatie. Een ISO gecertificeerde momentsleutel is de enige manier om er helemaal zeker van te zijn dat uw nieuwe sleutel binnen de marges presteert. Laat u echter niet bedonderen! Diverse aanbieders verkopen al jaren "gecertificeerde" momentsleutels waar een door de verkoper verzonnen "diploma" bij zit. Dit zegt net zo veel over de momentsleutel als een "turbo" sticker op een Trabant. Alleen als er een meet-rapport bij de sleutel geleverd wordt welke ondertekend is door een persoon, èn waar bij staat dat deze conform de ISO norm is, dan heeft het certificaat zin.

Klein aanhaalmoment = kleine sleutel:
Hoe kleiner het aanhaalmoment, hoe kleiner de toleranties. Een verschil van "een paar Nm" is immers niet zo dramatisch als het om honderden Nm`s gaat, maar kan wel resulteren in een drama als het om 8Nm gaat. Gezien de meeste schades en problemen juist voorkomen bij bouten en moeren van M4 tot circa M8 is een kleine momentsleutel (met een bereik rond de 5 tot 25Nm) eigenlijk onmisbaar voor de moderne hobbyist, en verplicht voor de professionele auto èn in het bijzonder motor monteur. Dat het juist bij deze maten vaak mis gaat is te zien aan de enorme hoeveelheid boutverwijderaars, tappen en tapeind verwijderaars die wij jaarlijks verkopen in deze kleinere maten.

Schroefdraad:
Als de schroefdraad van hetgeen u op moment wil zetten vies, verroest of zeer vet is, dan zorgt dat voor een afwijking. Gebruik een opzuivermoer/tap of maak de draad goed schoon zodat de moer/bout soepel loopt.

Adapters:
Hier wordt veel over gediscussieerd. Onze tests wijzen uit dat dunwandige B kwaliteit doppen en adapters voor een afwijking kunnen zorgen bij hogere aanhaalmomenten (ruwweg 100+ Nm). Als u een adapter gebruikt, bespaar er dan niet op. Als u een goede momentsleutel koopt is de meerprijs van een goede adapter zo klein, dat acceptabele kwaliteit u toch nauwelijks extra geld kost. Wat is "goed"? In principe zijn alle adapters, van Mannesmann budget-lijn tot Snap-on, goed. Waar u niet mee aan de slag wil zijn adapters die te vinden in de €1 bak bij pompstations of supermarkten. Meestal komen deze uit India/Pakistan alwaar de staalkwaliteit erbarmelijk is.

Filmpje met uitleg over gebruik van een momentsleutel (youtube).


Gereedschapskar

Oliefiltergereedschap

Bougiegereedschap

Heftafel/hefbrug

Motorkrik

Gereedschap voor onderweg / pechset

Bandengereedschap

Lagergereedschap / lagerpers

Compressor

Aggregaat

Multimeter

Endoscoop

Vering en voorvork gereedschap

Gereedschap voor carburateurs

Reinigingsgereedschap

Gereedschap voor remmen en remklauwen

Lassen

Metaalbewerking (draaien, frezen en buigen)​

 

[BolletjeBas]

Een vriend van mij heeft een sr500 caferacer ( oude type sr )
En het enige onigele/onverbouwde daar aan is het framenummer.. Ding zou NOOIT door de apk komen.
Rijd/remt 10 keer beter dan origineel, maar dat telt dan weer niet.

 

[Oude Brikker]

Zou het allemaal origineel moeten zijn, of zouden er een soort kader eisen voor bedacht worden?
Zoals waar moet de verlichting aan voldoen, wat moet de minimaal haalbare remvertraging zijn?

Hopelijk komt die onzin er nooit!

 

[Leejoow]

Dan is het merendeel van de motorrijders goed nat in ieder geval, da's zeker.
99% rijdt met kleine knippers rond. Om maar één voorbeeld te geven.....

 

[Leejoow]

Kunnen we wel weer al onze gereedschappen gaan gebruiken om de hele bende om te bouwen naar de APK eisen.

 

[K@W@]

Tsja autogarages, kwik-f...., etc.............
Hopeloos wat daar allemaal aangerotzooid wordt.

Bij de montage van mijn winterbanden een soortgelijk iets.
Alle wielbouten werden met een luchtsleutel vastgerammeld.
En toen? Jawel, de momentsleutel werd gepakt en alle bouten werden ermee nagetrokken.
Echter bij geen enkele bout nam ik iets anders waar dan alleen de "klik" . Geen enkele bout zat dus op het juiste moment; allemaal veel te vast.
Nu kan het zijn dat die sleutel erbij gepakt werd om te controleren of elke bout met een minimum moment vast vastgezet, maar dat lijkt me onwarschijnlijk.
Ik houd het erop dat men daar de klok wel had, enz.

.

Ik sleutel dagelijks, aan machines, koekblikken, motoren, en heb een paar hele mooie momentsleutels tot mijn beschikking, en gebruik die zelden of nooit....
zelfs cilinderkoppen gaan regelmatig op gevoel, vooral als je die bouten hebt die je met grades moet vastzetten, heb wel een gradenschijf, maar pleur hem bij de eerste bout meestal aan de kant....
Zal wel tegen een hoop zere benen aanzijn hier, maar nooit problemen of klachten

 

[Mechanism]

Opgesodemieterd OMA!

Informatief verhaaltje over gereedschapswagens, ik heb mijn best gedaan hem te ont-spammen:

Deze keer wederom een ouderwetse prijsdoorbraak! Maar eerst wat achtergrond informatie, over gereedschapswagens:

Lege wagens, koffer en kisten worden tegenwoordig met honderden tegelijk geïmporteerd door vele Nederlandse bedrijven. Probleem is echter dat er veel verschillende kwaliteiten op de markt zijn, die maar moeilijk te beoordelen zijn op een foto, of door een nieuwe lade open te trekken. De echte kwaliteit wordt namelijk pas zichtbaar als u er een jaar later de nodige kilo`s aan gereedschap in heeft zitten.

Daarbij komt nog eens dat er bespaard wordt op bijvoorbeeld materiaaldikte. Sommige bedrijven bieden wat op het oog op dezelfde kar lijkt aan. Maar met prijsverschillen van €25 tot €350,- zijn de karren zelf vaak toch verschillend.

Materiaal dikte:
Er zijn vrijwel identieke karren op de markt waarbij het gebruikte plaat materiaal in dikte varieert tussen:

1mm (high end)
0.8mm (professioneel)
0.5mm (onvoldoende stijfheid, de lades zullen gaan aanlopen).

Lades:
Het fenomeen "gelagerd". Een z.g schuifgeleider (staal op staal) wordt door velen ook een lager genoemd, bij echte lagering varieert de lengte van de geleiders tussen de 5 en 30cm, wat ook een groot verschil in levensduur ten gevolg heeft.

Constructie:
Wist u dat er wagens op de markt zijn die geheel aan elkaar gelijmd zijn? Wij ook niet! Net toen wij dachten alles gezien te hebben, kwam er een versie voorbij waar de kar met lijm aan elkaar hing. Een goede kar is gefelst (dus de plaatverbindingen zijn om elkaar heen gevouwen) en gepuntlast.

Lak:
Een poedercoating is een stuk beter bestand tegen krassen en corrosie dan een normale laklaag. Nadeel is dat een poedercoating een heel stuk meer kost. Als u een scherp geprijste kar zoekt, dan kunt u beter voor een goede gelakte kar gaan, dan een minder goede kar met een poedercoating. Als u op een vochtige plaats werkt is de extra investering wel de moeite waard, met als uiterste op anti-corrosie gebied, de Waterloo ESX karren die geheel van RVS gemaakt zijn.

Resumerend:
Als het om een goede wagen tegen een scherpe prijs gaat, bent u dus eigenlijk overgeleverd aan de kwaliteits-standaard van uw leverancier. Gelukkig testen wij dit soort producten en daarom hebben wij na diverse onbruikbare karren een versie gevonden van nette kwaliteit,

De rest is:

 

[Anoniempje313]

ik moet weer eens bijwerken

 

[Mechanism]

 

[Brammo]

ik moet weer eens bijwerken

 

[Anoniempje330]

Bij deze soort van momentsleutels is verbuiging van de volle lengte belangrijk en moet daarom aan het handvat op het eind aangetrokken worden.

grtz,

Cees

 

[Freakie_1]

Die gebruiken ze tegenwoordig toch om te schermen???

 

[Anoniempje327]

Bij deze soort van momentsleutels is verbuiging van de volle lengte belangrijk en moet daarom aan het handvat op het eind aangetrokken worden.
[afbeelding]

grtz,

Cees

Het maakt niet uit of je het begin of het eind van de handgreep gebruikt.

 

[sodeknetters]

volgens mij krijg je bij momentsleutels een afwijking van het moment als je op een andere plaats trekt als aan het handvat, doordat je totale zijdelingse trekkracht (dus de zijdelingse kracht op de kop/dop/ratelmechanisme) groter of kleiner is dan als je aan het handvat trekt.

meestal zit het handvat aan het eind en zal daarbij dus de minste 'lineaire' newtons nodig zijn om het ingestelde moment te halen. Als je halverwege gaat trekken heb je 2x zoveel kracht nodig, zodat je ook 2x zoveel zijdelingse kracht op het mechanisme van de kop zet. Het zou kunnen dat dit daardoor veel meer frictie heeft en dat de sleutel dus bij een te laag koppel op de as al 'klik' zegt.

 

[Anoniempje327]

volgens mij krijg je bij momentsleutels een afwijking van het moment als je op een andere plaats trekt als aan het handvat, doordat je totale zijdelingse trekkracht (dus de zijdelingse kracht op de kop/dop/ratelmechanisme) groter of kleiner is dan als je aan het handvat trekt.

meestal zit het handvat aan het eind en zal daarbij dus de minste 'lineaire' newtons nodig zijn om het ingestelde moment te halen. Als je halverwege gaat trekken heb je 2x zoveel kracht nodig, zodat je ook 2x zoveel zijdelingse kracht op het mechanisme van de kop zet. Het zou kunnen dat dit daardoor veel meer frictie heeft en dat de sleutel dus bij een te laag koppel op de as al 'klik' zegt.

Hier kan ik me iets bij voorstellen.
Maar hoe groot is het verschil als je een sleutel van 50cm op 40cm beet pakt i.p.v. 50cm ?

 

[sodeknetters]

te verwaarlozen, lijkt me

maar je moet toch al een goede reden hebben om een sleutel niet op de plek beet te pakken waar je het minste kracht hoeft te zetten???

 

[Hybride]

Zo'n bladveer momentsleutel heeft een handvat met een scharnierpen.
Mij is geleerd dat je het handvat zo moet houden dat het scharnier vrij is, dus dat de huls niet tegen het metaal komt.

Het idee erachter is dat je door de veer op een andere plek vast te houden hem op een andere manier verbuigt waardoor de indicatie niet juist is.

 

[Anoniempje327]

Zo'n bladveer momentsleutel heeft een handvat met een scharnierpen.
Mij is geleerd dat je het handvat zo moet houden dat het scharnier vrij is, dus dat de huls niet tegen het metaal komt.

Het idee erachter is dat je door de veer op een andere plek vast te houden hem op een andere manier verbuigt waardoor de indicatie niet juist is.

Waar zit die scharnierpen dan ?
Zolang je hem niet voor de wijzerplaat pakt maakt de buiging geen verschil.
Pak je hem korter dan moet je meer kracht zetten waardoor hij weer evenveel buigt.

 

[Anoniempje330]

Zoals ik er tegen aankijk werkt deze momentsleutel door dat het weerstandsmoment tegen buiging (is te berekenen aan de hand van de doorsnede van het materiaal en de vrije lengte)overwonnen wordt. Het moment wordt afgelezen op de schaal en niet dmv een klik. Dit type is dan ook erg gevoelig voor overbelasting en kan makkelijk over het max. buigmoment getrokken worden, waarna je het ding in het oud ijzer kan gooien. Vereist dus enig "Fingerspitzengefuhl"

grtz,

Cees

 

[Anoniempje330]

Nog even ter verduidelijking:

grtz,

Cees

 

[halflive]

Op het plaatje van Cees zie je links nog net de klinknagel waarover het handvat kan tuimelen. Zoals Hybride schrijft moet je het handvat net in balans houden. dan kan je het blad niet helpen of tegenwerken met buigen.
Doordat er geen veertje is wat lam kan raken of bewegende delen waartussen corrosie kan zitten zijn deze ouderwetse momentsleutels betrouwbaarder als klik sleutels. Bovendien kan je na de klik niet even doordrukken, je drukt tot je de juiste waarde ziet.

 

[Mechanism]

Mogelijk interessante aanvulling:

Vanwege het benodigde fingerspitzengefühl die bovenstaande sleutel inderdaad nodig heeft, gingen alle fabrikanten direct mee toen de gesloten momentsleutel met spiraalveer op de markt kwam.

1 merk besloot echter om alle research juist op verbetering van het bladveer/buigijzer principe te richten. Ze hebben nu het patent op het (wat mij betreft) beste ontwerp tot op heden:

Bovenstaande sleutel hoeft niet terug gesteld te worden en kan tegen de functierichting in gebruikt worden. Het mechaniek wordt alleen belast, als er daadwerkelijk iets aangedraaid wordt, waardoor de nauwkeurigheid veel langer gewaarborgd blijft. Alle voordelen die de ouderwetse bladveer momentsleutel in de post hierboven biedt, in een modern (en nauwkeuriger) jasje.

Eigenlijk veegt dit model dat gebaseerd is op een techniek uit pak 'm beet 1910, de vloer aan met de hypermoderne momentsleuteltjes met spiraalveer .

 

[Hybride]

....Waar zit die scharnierpen dan ?....

Die scharnierpen zit precies in het midden van het handvat; het handvat kan dus een heel klein beetje scharnieren om het uiteinde van de momentsleutel.

Houd je het handvat goed vast dan belast je de veer dus altijd op dezelfde plek en dan is de indicatie correct.

Het is misschien oude techniek; het is wel effectief. Zo kun je bijvoorbeeld meteen zien wanneer de sleutel overbelast geweest is, zoals hierboven terecht werd opgemerkt.
Je kunt zo'n sleutel ook gebruiken om snel het voormoment van zelfborgende moeren te meten; met een kliksleutel is dat veel lastiger.

 

[Anoniempje327]

Die scharnierpen zit precies in het midden van het handvat; het handvat kan dus een heel klein beetje scharnieren om het uiteinde van de momentsleutel.

Houd je het handvat goed vast dan belast je de veer dus altijd op dezelfde plek en dan is de indicatie correct.

Het is misschien oude techniek; het is wel effectief. Zo kun je bijvoorbeeld meteen zien wanneer de sleutel overbelast geweest is, zoals hierboven terecht werd opgemerkt.
Je kunt zo'n sleutel ook gebruiken om snel het voormoment van zelfborgende moeren te meten; met een kliksleutel is dat veel lastiger.

Ik heb al vaker zo'n ding gebruikt maar daarbij zat het handvat onbewegelijk vast op de stang.

 

[Zot]

.

 

[K@W@]

Ik weet trouwens niet wat voor een soort veren ze gebruiken in die momentsleutels, maar wij hebben machines, die o.a. afgesteld worden op veerdruk, door middel van klikjes tellen, en daar zitten grote verschillen tussen de kleinste en de grootste veerspanning, en elk jaar worden die veren gecontroleerd op veerspanning, en in de 10 jaar dat ik daar nu mee bezig ben , heb ik nog NOOIT een veer hoeven vervangen, en die staan soms weken op een andere spanning....en gaan dus zelden of nooit afwijken